De Marskramer, geschilderd door Jeroen Bosch omstreeks 1500. (Bron: Museum Boymans Van Beuningen)
Thema
Viabundus
Stel, je gaat op reis in de vijftiende / zestiende eeuw. Laten we zeggen de tijd van Jeroen Bosch en Pieter Bruegel. Hoe doe je dat?
Viabundus via Brabant
Brabanders ondernamen allerlei reizen zo omstreeks 1500. Een wekelijks bezoekje aan de markt bijvoorbeeld. Of misschien reisde je verder, naar de jaarmarkten van Antwerpen. Of brengt je reis je zelfs buiten de grenzen van het oude hertogdom. Naar Keulen, Lübeck of Gdansk. Hoe ging dat destijds? Je trok de deur achter je dicht en dan?
In het project Viabundus via Brabant onderzoeken we deze vragen voor de periode 1350-1650. Erfgoed Brabant doet dat in samenwerking met de Radboud Universiteit en verschillende studenten, heemkundekringen, musea, docenten, academici en vrijwilligers. Meedoen? Neem contact op met Wouter Loeff. De resultaten van dit onderzoek zijn hieronder te vinden. We blijven deze pagina updaten met relevante artikelen, dus het is de moeite waard om af en toe terug te komen.
In verschillende artikelen gaan auteurs in op het reizen in de middeleeuwen en vroegmoderne tijd. Daarnaast kun je zelf een route plannen op https://www.landesgeschichte.uni-goettingen.de/handelsstrassen/map.php. Deze kaart is tot stand gekomen dankzij de samenwerking van verschillende universiteiten uit Noord-Europa plus de hierboven genoemde partners.
Reis mee
Speciaal voor dit project hebben we korte filmpjes gemaakt voor het sociale medium TikTok. Ze zijn ook te bekijken op deze website. Personages uit de schilderijen van Bosch en Bruegel nemen je mee op reis.
Wat kwam je onderweg tegen?
Als reiziger kwam je tussen twee plaatsen veel tegen. Denk bijvoorbeeld aan herbergen. Ook allerlei religieuze symbolen markeerden de weg. Het betalen van tol bepaalde voor een groot deel het ritme van reizen. Hieronder vind je allerlei artikelen die in ingaan op wat de reiziger onderweg tegenkwam.
-
Artikel
Een reis door Brabant in de…
Hoe was het om te reizen in Brabant omstreeks…
-
Thema
Herbergen omstreeks 1500
Hoe was het om als reiziger omstreeks 1500 rond…
-
Artikel
Herbergen in en om Tilburg…
Wie omstreeks 1500 door Tilburg reisde en…
-
Artikel
Onenigheid over tolvrijheid
In de zestiende en zeventiende eeuw waren tollen…
-
Artikel
Een hagelkruis in Aarle-Rixtel
De laatmiddeleeuwse volksvroomheid was vaak een…
-
Artikel
Niet sonder Godt
In de Brabantse steden mogen huizen uit de…
-
Artikel
De verhuizing van Klooster…
“Beschudden ende beschermen van onsen wegen tegen…
–
-
Artikel
De Maasheggen
De Maasheggen langs de oevers van de Maas in het…
-
Artikel
Wegen aan de wandel in de Loonse…
Als je vandaag door de Loonse en Drunense Duinen…
–
-
Artikel
Bidpalen in de zestiende en…
Een verschijnsel waar slechts een schaduw van…
–
-
Artikel
Riviertol betalen in de zestiende…
Het is omstreeks 1500. We zien een boot langzaam…
-
Artikel
Oude handelsroutes
In het begin van de vorige eeuw was Brabant nog…
-
Artikel
Over de Brabantse oude akkers
De meeste Brabantse dorpen kennen een…
-
Artikel
Hapse Maastol
In de middeleeuwen is de rivier de Maas een…
–
-
Artikel
Boerderij en herberg In den Ancker
In 1998 kregen de eigenaren van de monumentale…
Wie kwam je tegen?
Hieronder vind je artikelen over figuren die je onderweg tegen kwam. Dat konden 'beroemdheden' zijn, of gewone mensen. Hun motivaties verschilden evenveel als de routes die ze kozen.
-
Een Poolse kroonprins in Breda
–Wie denkt aan Polen en Breda, denkt waarschijnlijk in eerste instantie aan 1944: het jaar waarin de Eerste Poolse Pansterdivisie onder leiding van Generaal Stanisław Maczek (1892 - 1994) de stad…
-
De Infante Isabella bezoekt Breda
Op de gravure “De belegering van Breda” laat Jacques Callot zien hoe de landvoogdes Isabella Clara Eugenia (1566-1633), samen met haar veldheer Ambrogio Spinola, de situatie bekijkt. De aartshertogin…
-
Marskramer
Vandaag de dag is het een compliment als iemand vindt dat je veel in je mars hebt. Maar de marskramer had in de middeleeuwen geen goede status.
-
Twee gewone vrouwen uit Bergen op Zoom getekend door Albrecht Dürer
Op zijn reis naar Aken deed de Duitse schilder Albrecht Dürer (1471-1528) in november 1520 ook Brabant aan. Hij reisde van ’s-Hertogenbosch naar Antwerpen en verbleef ook enige tijd in Bergen op Zoom.
Welkom in de stad
Na een lange tocht kwam er een einde aan je reis. Je trad de stad binnen via de stadspoort. Misschien zocht je vermaak tijdens de jaarmarkt of wilde je spullen lossen bij de kraan. Onderstaande verhalen gaan over Brabantse steden. Wat kon je er doen?
-
Artikel
De stoere stadspoort van Bergen op…
Met zijn stoere ronde torens en schietgaten…
-
Artikel
Een bezoek aan de jaarmarkt van…
De jaarmarkt was een van de grootste jaarlijkse…
–
-
Artikel
De Paasmarkt en de Koudemarkt in…
Bergen op Zoom groeide in de middeleeuwen uit tot…
-
Artikel
Brabantse kermissen
Kermisvermaak dateert van ver voor de tijd dat…
-
Artikel
De klok van de stadskraan in Breda
Net zoals de meeste handelssteden had Breda al in…
-
Artikel
De Haven van Breda
Soms wordt afgedankt erfgoed na jaren toch weer…
-
Artikel
Stadskannen van Breda
Een ontvangst van een hoge gast, zonder dat…
Handelswaar
Een belangrijke reden om te gaan reizen in de tijd van Bosch en Bruegel was handel. Dat kon lange-afstandshandel zijn, maar ook een kort tripje naar de stad viel daaronder.
-
Artikel
Brabants bier
Momenteel zijn er 113 brouwerijen in de provincie…
-
Artikel
Eindhovense lakenloodjes
Hoeveel wollen en linnen stoffen er in de loop…
-
Artikel
Aardewerk uit Bergen op Zoom
De omgeving van Bergen op Zoom droeg eraan bij…
-
Artikel
De Blauwe hand in Bergen op Zoom
Een van de straten in de binnenstad van Bergen op…
-
Artikel
De kopermijn van 1544 door Lucas…
De voorste mijnwerkers kijken in mijn richting
-
Artikel
De Lakenmarkt in Den Bosch
Naast de handel was de nijverheid een pijler…
Historische achtergronden
Meer informatie over de opkomst van de steden, het belang van doorgaande wegen en andere historische achtergronden vind je hieronder.
-
Artikel
Wie betaalde de wegen?
Lange afstandshandel door de Meierij van 's
–
-
Thema
De opkomst en ondergang van de…
In de loop van de middeleeuwen groeiden de…
–
-
Thema
De macht van de steden
Veel van de huidige Brabantse steden danken hun…
–
-
Artikel
Laatmiddeleeuwse en vroegmoderne…
Vóór de negentiende eeuw bestond er in Noord
–
De tijd van Bosch & Bruegel in collecties
In de vele collecties die op Brabantserfgoed.nl worden ontsloten zijn objecten te vinden uit de tijd van Bosch en Bruegel. Deze objecten kunnen variëren van foto's van gebouwen tot aan archeologische voorwerpen of boeken die over die tijd gaan. Hieronder zie je de resultaten van een automatische zoekopdracht. Er is nog veel meer te ontdekken als je zelf op zoek gaat.
-
Collectie-item
Zoutvat
Rijksmuseum van Oudheden -
Collectie-itemBHIC
-
Collectie-itemBHIC
-
Collectie-itemBHIC
-
Collectie-itemBHIC
-
Collectie-itemBHIC
-
Collectie-itemBHIC
-
Collectie-itemBHIC
-
Collectie-itemBHIC
-
Collectie-itemBHIC
-
Collectie-itemBHIC
-
Collectie-itemBHIC
-
Collectie-itemBHIC
-
Collectie-itemBHIC
-
Collectie-item
Miniatuur aan begin van het evangelie van Johannes
Museum Krona -
Collectie-item
Initiaal met vrouwen en engel bij het graf van Christus
Museum Krona -
Collectie-item
Pelgrimsteken: Jacobsschelp
Museum Krona -
Collectie-item
Pelgrimsteken: ampul
Museum Krona -
Collectie-item
Pelgrimsteken Onze Zoete Lieve Vrouw van 's-Hertogenbosch
Museum Krona -
Collectie-itemBHIC
-
Collectie-itemBHIC
-
Collectie-itemBHIC
-
Collectie-itemBHIC
-
Collectie-itemBHIC
-
Collectie-itemBHIC
Alle artikelen over reizen in de tijd van Bosch en Bruegel
-
Artikel
Hapse Maastol
In de middeleeuwen is de rivier de Maas een…
–
-
Artikel
Een bezoek aan de jaarmarkt van…
De jaarmarkt was een van de grootste jaarlijkse…
–
-
Artikel
Brabantse kermissen
Kermisvermaak dateert van ver voor de tijd dat…
-
Artikel
De vitte van 's-Hertogenbosch op…
Wie aan kolonies denkt, denkt wellicht aan…
-
Artikel
De Paasmarkt en de Koudemarkt in…
Bergen op Zoom groeide in de middeleeuwen uit tot…
-
Artikel
Het vaandel van de Bossche…
Zo nu en dan worden er bij opgravingen in de…
-
Artikel
Laatmiddeleeuwse en vroegmoderne…
Vóór de negentiende eeuw bestond er in Noord
–
-
Artikel
Oude handelsroutes
In het begin van de vorige eeuw was Brabant nog…
-
Artikel
Eindhovense lakenloodjes
Hoeveel wollen en linnen stoffen er in de loop…
-
Artikel
De Blauwe hand in Bergen op Zoom
Een van de straten in de binnenstad van Bergen op…
-
Artikel
De Lakenmarkt in Den Bosch
Naast de handel was de nijverheid een pijler…
-
Artikel
Stadskannen van Breda
Een ontvangst van een hoge gast, zonder dat…
-
Artikel
De Infante Isabella bezoekt Breda
Op de gravure “De belegering van Breda” laat…
-
Artikel
De klok van de stadskraan in Breda
Net zoals de meeste handelssteden had Breda al in…
-
Artikel
De Haven van Breda
Soms wordt afgedankt erfgoed na jaren toch weer…
-
Artikel
Een Poolse kroonprins in Breda
Wie denkt aan Polen en Breda, denkt…
–
-
Artikel
Aardewerk uit Bergen op Zoom
De omgeving van Bergen op Zoom droeg eraan bij…
-
Artikel
De stoere stadspoort van Bergen op…
Met zijn stoere ronde torens en schietgaten…
-
Artikel
Boerderij en herberg In den Ancker
In 1998 kregen de eigenaren van de monumentale…
-
Artikel
Teuten in de Kempen
Teuten waren ondernemende, avontuurlijk…
–
-
Artikel
Wie betaalde de wegen?
Lange afstandshandel door de Meierij van 's
–
-
Artikel
Over de Brabantse oude akkers
De meeste Brabantse dorpen kennen een…
-
Artikel
Een hagelkruis in Aarle-Rixtel
De laatmiddeleeuwse volksvroomheid was vaak een…
-
Artikel
Riviertol betalen in de zestiende…
Het is omstreeks 1500. We zien een boot langzaam…
-
Thema
De opkomst en ondergang van de…
In de loop van de middeleeuwen groeiden de…
–
-
Thema
De macht van de steden
Veel van de huidige Brabantse steden danken hun…
–
-
Artikel
Marskramer
Vandaag de dag is het een compliment als iemand…
-
Artikel
Wegen aan de wandel in de Loonse…
Als je vandaag door de Loonse en Drunense Duinen…
–
-
Artikel
De verhuizing van Klooster…
“Beschudden ende beschermen van onsen wegen tegen…
–
-
Artikel
Bidpalen in de zestiende en…
Een verschijnsel waar slechts een schaduw van…
–
-
Artikel
De Maasheggen
De Maasheggen langs de oevers van de Maas in het…
-
Artikel
Onenigheid over tolvrijheid
In de zestiende en zeventiende eeuw waren tollen…
-
Artikel
Niet sonder Godt
In de Brabantse steden mogen huizen uit de…
-
Artikel
Brabants bier
Momenteel zijn er 113 brouwerijen in de provincie…
-
Thema
Herbergen omstreeks 1500
Hoe was het om als reiziger omstreeks 1500 rond…
-
Artikel
Herbergen in en om Tilburg…
Wie omstreeks 1500 door Tilburg reisde en…
-
Artikel
Een reis door Brabant in de…
Hoe was het om te reizen in Brabant omstreeks…
-
Artikel
De vlucht van de Zoete Lieve Vrouw…
In 1630 vluchtte de katholieke jonkvrouw Anna van…
–
-
Artikel
De blijde reis van Filips II door…
In 1548 verlaat prins Filips II (1527-1598) van…
–
-
Artikel
De Brabantse gotiek
In de vijftiende en zestiende eeuw ontstond er in…
–
-
Artikel
De oude Dongense routes
Er liep een aantal belangrijke handelsroutes…
-
Artikel
De veranderende rol van Dongen in…
Hoewel het huidige Noord-Brabant bij de…
–