Adriana was namelijk direct verwant aan de schatrijke Bredase gravenfamilie. Haar grootvader, Jan de Bastaard (circa 1450-1505), was een buitenechtelijke zoon van Jan IV van Nassau. Voor zijn onwettige kind had de graaf – noblesse oblige - een riant hofhuis laten optrekken tussen de gloednieuwe stulpjes van de plaatselijke hofadel. Deze "Nieuwstraat" was een jongste uitbreiding van de Bredase goudkust rond het Kasteel. In de daaropvolgende eeuw erfde Adriana hier en elders in de stad volop vastgoed van haar grootvader.
Opa’s hofhuis
Dirk ging ermee aan de slag. Hij brak opa’s hofhuis tot op de fundamenten af en zette er een kast van een huis voor in de plaats. Met een statusverhogende, achtkantige traptoren eraan vast. Zo werd de woonst van Jan de Bastaard het Huis van Assendelft.
De traptoren van Huis Assendelft aan de Nieuwstraat. (Foto: Fotocollectie firma Schreurs in 1999 geschonken door Georges Phlippeau, Stadsarchief Breda, circa 1955)
Toen Dirk, die tot dan toe een onbetekenend poortersleven had geleid, het in 1542 ook nog voor elkaar kreeg tot schout te worden benoemd, had de Hollandse Brabander zich van een positie in de stedelijke gemeenschap verzekerd.
Maar echt vereeuwigd werd Dirk van Assendelft door Adriana, zo’n twee jaar na zijn dood in 1553. De vermogende weduwe gaf beeldhouwer Cornelis Floris een monumentale portretopdracht. In de Hubertuskapel aan de noordwand van de Grote of OLV-Kerk in Breda hangt nu al vierenhalve eeuw een magnifieke, metershoge drietapsepitaaf van albast en zandsteen. Daarin is het echtpaar knielend voor hun huisaltaar uitgebeeld. In 1558 stierf Adriana zelf. Haar grootvader, Jan de Bastaard van Nassau, ligt in dezelfde kapel begraven.
Het klooster
In 1806 begonnen de Franciscanessen een weeshuis in Assendelft, dat anno 1865 - door een grondige uitbreiding achter een nieuwe gevel - zijn authenticiteit voorgoed verloor. Ondertussen verwierven de religieuzen successievelijk alle voormalige hofhuizen, die klooster- en kapelbestemmingen kregen. In 1992 kwamen de panden in gemeentelijk bezit. Sindsdien waren er studenten, sociaal-culturele initiatieven en asielzoekers in gehuisvest. Vanaf 2003 stonden ze leeg - ten prooi aan verwaarlozing. Totdat de huidige eigenaars zich in 2013 aandienden.
Huis van Assendelft is tegenwoordig onderdeel van Hotel Nassau, dat in mei 2016 open ging. Brabants enige vijfsterrenhotel is een architectonische samenvoeging van de vier eeuwenoude hofhuizen – buurpanden van ‘Assendelft’ - in de bocht van de Nieuwstraat. Drie eeuwen hebben ze alle een woonbestemming gehad. Een van de bewoners is de oud-gouverneur van Suriname, Wigbold Crommelin, van Suriname woonde er in 1770-’1775.
Bronnen
Holleman, F.A., Dirk van Assendelft, Schout van Breda, en de zijnen, Zutphen, 1953.
"Adellijke woningen", Erfgoed Breda. (Stand op 3-12-2024)
Bouwhistorisch Rapport "Patriciërswoning Nieuwstraat 25 te Breda", Bureau Kamphuis Delft, 1996.