274. mangelpeeje

274 MANGELPEEJE

Dit verhaal was een onderdeel van het dialectspel Bij wijze van... za'k mar zegge.

Deelnemers hoorden dit verhaal op de lokale radio, en de vraag was wat het woord aan het einde van het verhaal betekende. Meer informatie vind je op de website van 'n Lutske Brabants.

Het verhaal

Dag beste meense,

A ge net as ikke in d’n woorlog geboore bent, dan zulde ok wel net as ikke in de vekaansies bij d’n boer of d’n tuinder gewaarekt emme.

Ik eb da d’aaltij gèère gedaon, al was ’t wel iedere dag jeel vroeg opstaon. Soms gieng ik naor ’ne boer in de buurt om t’ellepe meej peeje dunne, wieje of tollekes trekke. Aandere vekaansies gieng ik naar ’ne tuinder om appels, peere, pruime, blaauwe beezies of errebeezies te plukke, errepels te zette of spazzies te steeke. ’t Mjeeste waarek kende ik al van uis uit, want wij adde tuis ’ne grwoote n’of en wij ieuwe ok nog ’n vaareke, wa kiepe en kenèène.

Meej pèèrde en koeje eb ik nwoot veul te maoke gad. Daor laag m’n art ok nie. Ik eb nwoot ljeere melleke bevobbeld. Wel eb ik gereegeld gollepe bij ’t voere van de koeje en ’t uitmisse en schwoonveege van de stal.

In ’t norjaor kwaam daor aaltij ’n karwaajke bij da d’ik ok wel gèère deej. Ik kon dan laote zien da’k al flienke spierballe n’ad. Dan draoide n’ik aon ’t mesien vur ’t snijje van de … mangelpeeje.


Het woord mangelpeeje is opgebouwd uit twee delen. Een peej is hier een biet. Het is hetzelfde woord als het Nederlandse peen, dat voor ‘wortel’ wordt gebruikt. Peen is eigenlijk het oude meervoud van peej. Peen werd in het Nederlands opgevat als enkelvoud en zo ontstond er een nieuw meervoud penen. In het Brabants is het oorspronkelijke enkelvoud peej behouden. Mangel duidt op wat er met deze bieten in de snijmachine gebeurt: ze worden gemangeld, in stukken gesneden. Het gaat dan ook om voederbieten.