Keerpunt
Maria van Bourgondië is slechts 25 jaar oud als ze sterft. In de korte tijd dat ze regeert als hertogin vindt er een omslag plaats met belangrijke gevolgen voor de geschiedenis van de Lage Landen. Ondanks het streven naar centralisatie door haar vader Karel en de militaire druk van de Franse koning Lodewijk XI, slaagde Maria er op slimme wijze in het vertrouwen van de Nederlandse gewesten en haar populariteit te vergroten door middel van het Groot Privilege.
Ten val
Om het gezag te behouden, legde ze tijdens haar regeerperiode enorm veel bezoeken af, waaronder ook aan de Brabantse hoofdstad ‘s-Hertogenbosch. De reden van haar bezoek, dat in de nazomer van 1477 plaatsvond, was Maria’s inhuldiging als hertogin van Brabant. Het verloop daarvan is overgeleverd via de kroniek van Bosschenaar Molius, geschreven rond 1550. Als een ware verslaggever beschreef hij het voorval dat tijdens de inhuldiging plaatsvond: zodra Maria en haar gevolg van edellieden het podium opliepen, zakte deze in. Op het nippertje kon voorkomen worden dat zij met een harde smak op de grond terechtkwamen. Aanwezigen slaakten een gil en hun gezichten verbleekten uit schrik. Knielend smeekten de bouwers van het podium de hertogin om vergeving.
Mededogend
Volgens Molius (1500 - 1565) deed Maria helemaal niet moeilijk met betrekking tot de gebeurtenis: ‘Menslievend en barmhartig als zij was’. Dat was ook kenmerkend voor haar zittingsduur en zorgde voor goed vertrouwen bij de lokale burgers. Met behulp van diplomatieke reizen en barmhartigheid jegens hen, riep Maria de Rijke, zoals ze ook genoemd werd wegens haar enorme erfenis, groot aanzien over zich af. Op 11 februari 1477 bevestigde Maria bijvoorbeeld een groot aantal voorrechten van de Nederlandse gewesten, wat de lokale bevolking meer macht gaf en haarzelf geliefder maakte. Als Maria of haar opvolgers immers iets dat in strijd was met het Groot Privilege zouden ondernemen, mocht de bevolking hem of haar met recht afzetten. Dit diende later als belangrijke inspiratiebron voor het Plakkaat van Verlatinghe en de Onafhankelijkheidsverklaring van de Verenigde Staten.
Bronnen
Teissier, C., Over de inhuldiging van Beatrix in 1980 en Willem Alexander, (masterscriptie, Universiteit Utrecht, 2014).
https://www.nationaalarchief.nl/beleven/onderwijs/bronnenbox/maria-van-bourgondie-1477 (Stand op 16-11-2023).
https://www.canonvannederland.nl/nl/mariavanbourgondie (Stand op 16-11-2023)